Trong giai đoạn đầu của quý I/2020, ngành điện tử đã phải chịu tác động lớn do thiếu nguồn cung linh phụ kiện đầu vào, nhưng hiện nay, nguồn cung linh phụ kiện nhập khẩu cho ngành điện tử đã được phục hồi một phần do các DN cung ứng tại Trung Quốc, Hàn Quốc đã quay trở lại hoạt động sau đỉnh dịch. Tuy nhiên, việc nhập khẩu vẫn còn gặp nhiều khó khăn. Một số DN đang tìm cách đa dạng hóa nguồn cung ngoài Trung Quốc, song đối với việc phân công sản xuất theo chuỗi toàn cầu hiện nay và tính chất đặc thù của sản xuất điện tử, việc tìm nguồn cung dự phòng này không dễ và chi phí cũng tăng cao, số lượng và chất lượng không ổn định.
Theo Tổng cục Thống kê, mặc dù chịu tác động của dịch bệnh Covid-19, song ngành sản xuất linh kiện điện tử vẫn tăng trưởng rất tốt trong quý I/2020 với mức tăng 14,3% so với cùng kỳ. Có 3 nguyên nhân giúp ngành này tăng trưởng: Thứ nhất là, Samsung cho ra đời điện thoại thế hệ mới tiêu thụ tốt; thứ hai là, FDI tiếp tục chuyển vào Việt Nam (Ví dụ: LG đã chuyển toàn bộ dây chuyền sản xuất từ Hàn Quốc về Hải Phòng); thứ ba là, xuất khẩu vào các thị trường truyền thống tốt hơn, Việt Nam hưởng lợi, có thể do thị trường Trung Quốc bị hạn chế và chiến tranh thương mại.
Trong quý I/2020, sản lượng nhiều sản phẩm CNHT ngành điện tử tăng so với cùng kỳ năm trước, trong đó: Loa đã hoặc chưa lắp vào hộp loa đạt hơn 57,42 triệu cái, tăng mạnh nhất (25,7%); mạch điện tử tích hợp đạt 2,14 tỷ chiếc, tăng 22,89%; thiết bị bảo vệ mạch điện khác dùng cho điện áp ≤ 1000 V đạt xấp xỉ 3,22 triệu cái, tăng 14,45%; dây cách điện đơn dạng cuộn bằng đồng đạt gần 77,79 nghìn tấn, tăng 9,53%…
Ngược lại, một số sản phẩm CNHT điện tử có sản lượng quý đầu năm 2020 giảm so cùng kỳ năm 2019 như: Tai nghe không nối với micro giảm 26,39%; bộ phận của máy tính, máy tính tiền, máy đóng dấu miễn cước bưu phí, máy bán vé và các máy tương tự, có gắn với bộ phận tính toán (trừ máy bán hàng, máy ATM và các máy tương tự) giảm 16,36%; ống camera truyền hình; bộ chuyển đổi hình ảnh và bộ tăng cường hình ảnh; ống đèn âm cực quang điện khác giảm 14,29%;…
Bảng 2: Sản lượng sản xuất một số sản phẩm CNHT và thành phẩm của ngành điện tử trong quý I năm 2020
Tên sản phẩmĐVTQuý I/2020QI/2020 so với QI/2019 (%)Bộ phận của các linh kiện điện tử khác chưa được phân vào đâuKg2.681.058 6,89Bộ phận của máy in sử dụng các bộ phận in như khuôn in, trục lăn và các bộ phận in khác, trừ máy in offset loại sử dụng trong văn phòngTấn3.488 -0,16Bộ phận của máy tính, máy tính tiền, máy đóng dấu miễn cước bưu phí, máy bán vé và các máy tương tự, có gắn với bộ phận tính toán (trừ máy bán hàng, máy ATM và các máy tương tự)Tấn326,2 -16,36Cáp đồng trục và dây dẫn điện đồng trục khácTấn31.491 -0,77Dây cách điện đơn dạng cuộn bằng đồngTấn77.788 9,53Dây dẫn điện khác dùng cho hiệu điện thế ≤ 1000VTấn38.570 4,56Loa đã hoặc chưa lắp vào hộp loaCái57.423.709 25,70Mạch điện tử tích hợp1000 chiếc2.140.801 22,89Ống camera truyền hình; bộ chuyển đổi hình ảnh và bộ tăng cường hình ảnh; ống đèn âm cực quang điện khácChiếc60.189.638 -14,29Tai nghe không nối với microCái14.415.923 -26,39Thiết bị bảo vệ mạch điện khác dùng cho điện áp ≤ 1000 V chưa được phân vào đâuCái3.215.575 14,45Màn hình khác (trừ loại sử dụng với máy xử lý dữ liệu tự động)Cái3.053.304 20,77
Nguồn: Tổng cục Thống kê
Ngành sản xuất điện tử trong quý I chịu tác động lớn khi thiếu hụt nguồn cung linh phụ kiện đầu vào nhập khẩu do dịch bệnh bùng phát. Gần đây, nguồn linh phụ kiện nhập khẩu từ Trung Quốc, Hàn Quốc đã phục hồi một phần, nhưng quá trình nhập còn khó khăn do vận chuyển đường bộ từ nước này mất nhiều thời gian thông quan do kiểm dịch phòng Covid-19. Các DN đang tìm cách đa dạng hóa phương thức vận chuyển linh phụ kiện nhập khẩu thay cho đường bộ, song việc này cũng khiến họ gia tăng chi phí, khó đảm bảo lượng hàng cũng như tiến độ phục vụ công suất sản xuất.
Ngành điện tử Việt Nam dự kiến sẽ bị ảnh hưởng lớn trong các quý tiếp theo của năm 2020 do diễn biến dịch bệnh phức tạp, có khả năng làm sụt giảm nhu cầu tiêu thụ sản phẩm điện tử tại các thị trường Hoa Kỳ và châu Âu. Cụ thể, thị trường Hoa Kỳ và châu Âu lần lượt chiếm khoảng 17% và 24% kim ngạch xuất khẩu nhóm hàng điện thoại và linh kiện; khoảng 17% và 14% kim ngạch xuất khẩu nhóm hàng máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện của Việt Nam. Đây cũng là 2 thị trường xuất khẩu chủ lực của Samsung Electronics Việt Nam, chiếm tới 50% giá trị xuất khẩu của DN này, trong đó Hoa Kỳ khoảng trên 20% và EU là 30%.
Trong bối cảnh dịch bệnh đã kéo dài hết quý I/2020 và chưa tính toán được thời điểm kiểm soát, doanh thu và sản lượng toàn cầu của Samsung dự báo sẽ giảm. Riêng các nhà máy tại Việt Nam có thể bị giảm xuất khẩu xuống còn khoảng 45,5 tỷ USD trong năm 2020, tương đương giảm 5,8 tỷ USD so với năm 2019.
Những tác động từ dịch Covid-19 đang cho thấy mức độ phụ thuộc đáng báo động của ngành công nghiệp điện tử Việt Nam vào các DN FDI. Nếu như 2 trong 3 lý do giúp công nghiệp điện tử tăng trưởng trong quý I đều liên quan tới DN FDI, thì nguyên nhân cản đường ngành công nghiệp điện tử trong những tháng còn lại của năm 2020 cũng xuất phát từ khối ngoại, cụ thể là do Samsung giảm xuất khẩu.
Hãng nghiên cứu thị trường Strategy Analytics Inc. đánh giá, doanh số smartphone toàn cầu năm nay có thể giảm 10% do tác động của Covid-19 lan rộng sang Hoa Kỳ và EU. Việc sụt giảm nhu cầu sử dụng sản phẩm điện tử trên thế giới sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến thị trường cũng như ngành sản xuất điện tử tại Việt Nam.
Theo đánh giá của Hiệp hội DN điện tử Việt Nam, các DN sản xuất, lắp ráp điện tử tại Việt Nam sẽ có rất ít các đơn hàng dài hạn, đơn hàng mới trong thời gian tới do nhu cầu mua sắm hàng điện tử toàn cầu sụt giảm do ảnh hưởng bởi các biện pháp kiểm dịch.