Nói một cách đơn giản, laptop – máy tính để bàn – điện thoại – đồng hồ thông minh… đều đang chạy một hệ điều hành nào đó. Vậy hệ điều hành là gì? Tại sao nó lại quan trọng như vậy đối với hàng tỷ thiết bị điện tử? Chúng ta sẽ tìm câu trả lời trong bài viết dưới đây nhé.
Hệ điều hành là gì?
Hệ điều hành (Operating System – OS) là chương trình mà sau khi được tải vào máy tính sẽ quản lý tất cả các chương trình ứng dụng khác trong máy tính. Các chương trình sử dụng hệ điều hành bằng cách đưa ra các yêu cầu cho các dịch vụ thông qua một giao diện chương trình ứng dụng (API) được xác định. Ngoài ra, người dùng có thể tương tác trực tiếp với hệ điều hành thông qua giao diện người dùng, chẳng hạn như giao diện dòng lệnh (CLI) hoặc giao diện người dùng đồ họa (GUI).
Hệ điều hành là phần mềm gì?
Ví dụ về hệ điều hành
Tất cả các máy tính và thiết bị giống như máy tính đều yêu cầu hệ điều hành, bao gồm máy tính xách tay – máy tính bảng – máy tính để bàn – điện thoại thông minh – đồng hồ thông minh – bộ định tuyến.
Một số hệ điều hành phổ biến nhất trên máy tính là Microsoft Windows (Windows 11, Windows 10, Windows 8, Windows 7, Windows Vista và Windows XP), macOS của Apple (trước đây là OS X), Chrome OS và nhiều phiên bản Unix/Linux khác nhau (Unix và Linux là hệ điều hành mã nguồn mở).
Điện thoại thông minh của bạn cũng đang chạy hệ điều hành di động. Đó có thể là iOS của Apple hoặc Android của Google. Cả hai đều là những hệ điều hành di động phổ biến nhất hiện nay. Đối với máy tính bảng, chúng có thể chạy Android hoặc iPadOS của Apple. Trong khi đó, các đồng hồ thông minh thường chạy Wear OS của Google hoặc WatchOS của Apple. Nếu bạn sử dụng Smart TV, chúng có thể đang được cài đặt hệ điều hành WebOS của LG, Tizen OS trên tivi Samsung hoặc Android TV.
Các máy chủ như máy chủ lưu trữ các trang web bạn truy cập hoặc phân phối video bạn xem thường chạy các hệ điều hành chuyên dụng được thiết kế và tối ưu hóa đặc biệt. Một số hệ điều hành nổi bật cho lĩnh vực này bao gồm Windows Server, Linux và FreeBSD.
Xem thêm: Mạng máy tính là gì? Có những loại mạng máy tính nào hiện nay?
Phần mềm trong hệ điều hành
Bạn không thể cài phần mềm cho iOS lên Android và ngược lại
Hầu hết các ứng dụng phần mềm được thiết kế để chỉ hoạt động với hệ điều hành của một công ty như chỉ cho Windows (Microsoft) hoặc chỉ cho macOS (Apple).
Một phần mềm sẽ được nhà phát triển chỉ ra nó hỗ trợ hệ điều hành nào hay thậm chí là phiên bản hệ điều hành nào. Ví dụ, một chương trình phần mềm chỉnh sửa video có thể hỗ trợ Windows 11 và Windows 10 nhưng không hỗ trợ các phiên bản cũ hơn như Windows Vista và XP.
Các nhà phát triển phần mềm thường phát hành các phiên bản phần mềm có thể hoạt động với các hệ điều hành khác nhau. Cùng là một phần mềm chỉnh sửa video, công ty đó có thể phát hành một phiên bản khác của chương trình với các tính năng tương tự dành cho macOS.
Điều quan trọng là bạn phải biết thiết bị bạn đang sử dụng chạy hệ điều hành nào. Nếu đó là Windows, bạn thậm chí còn phải biết phiên bản hệ điều hành là 32 bit hay 64 bit. Điều đó sẽ giúp bạn cài đặt các phần mềm mới trên thiết bị của mình để chúng tương thích và hoạt động ổn định hơn.
Có một số phần mềm đặc biệt khi có thể tạo máy ảo để bắt chước các máy tính “thật” và chạy các hệ điều hành khác nhau trên cùng một thiết bị.
Xem thêm: Internet là gì? Internet trong tương lai sẽ ra sao?
Cập nhật hệ điều hành như thế nào?
Tất cả các hệ điều hành hiện đại đều có một cơ chế tích hợp để giữ cho phần mềm được cập nhật. Trong Windows, điều đó được thực hiện thông qua Windows Update. Các hệ điều hành khác hoạt động tương tự như khi bạn cập nhật hệ điều hành Android hoặc tải xuống và cài đặt các bản cập nhật iOS mới.
Luôn cập nhật hệ điều hành với các tính năng mới nhất là điều quan trọng mà bạn nên làm trên thiết bị của mình. Đó không chỉ là cách giúp bạn trải nghiệm những tính năng mới mà còn cung cấp các bản sửa lỗi bảo mật để đảm bảo dữ liệu của bạn an toàn hơn.
Tìm hiểu thêm:
- Tổng hợp các hệ điều hành thông dụng trên laptop
- Mã định danh là gì? Tra cứu mã định danh như thế nào?