Nhiều người hay nhầm mủ gòn (có nhiều ở miền Nam) với nhựa đào (có nhiều ở miền Bắc). Cả hai loại này đều ở dạng khối cục màu vàng sẫm, sánh và khi ngâm nước thì dãn nở, mềm ra. Mủ gòn là nhựa chảy ra từ cây gòn, dai và nở nhiều hơn nhựa đào – nhựa chảy ra từ cây đào.
Có một điều quan trọng cần chú ý là: ta có thể dùng mủ gòn như một loại thức uống thanh nhiệt, phổ biến và an toàn còn nhựa đào thì là một vị thuốc – khi dùng cần được sự cho phép của thầy thuốc.
Trong Đông y, nhựa đào được gọi là đào giao và được biết đến với nhiều công dụng. Tuy nhiên, ngày nay, trong chè dưỡng nhan và nhiều thức uống khác lại sử dụng nhựa đào như một nguyên liệu và điều này cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ đối với sức khỏe.
Nhựa đào có độc không?
Về vấn đề nhựa đào có độc hay không, chúng tôi xin được trích ra một số ý kiến như sau:
- Theo sách Cây hoa chữa bệnh, nhựa đào có vị ngọt đắng, tính bình và không có độc (1).
- Theo bác sĩ Nguyễn Xuân Hướng (nguyên chủ tịch Hội Đông y Việt Nam) thì nhựa đào có độc và không nên dùng làm thực phẩm.
- Theo lương y Vũ Quốc Trung (Hội Đông y Hà Nội) thì nhựa đào không có công dụng làm đẹp thần thánh như thông tin đồn thổi trên mạng. Không chỉ thế, nếu lạm dụng, nhựa đào còn có thể khiến khó tiêu, dùng lâu dài gây tích tụ và gây hại cho sức khỏe.
- Theo chuyên gia dinh dưỡng Lý Hạnh Dung (Hiệp hội Chuyên gia dinh dưỡng Hồng Kông) thì nhựa đào không hợp với trẻ em, người lớn tuổi và những người đang mắc các bệnh về đường ruột. Ngoài ra, những người bị bệnh thận cũng không nên dùng.
- Theo lương y Hứa Tố Nghi, nhựa đào cũng không thích hợp với bà bầu, những người đang bị bệnh, suy nhược cơ thể và cảm lạnh.
- Theo bác sĩ Hồ Huệ Lương (bệnh viện YHCT Trung Quốc thành phố Thiệu Hưng) thì công dụng làm thuốc của nhựa đào cũng chưa được kiểm chứng rõ ràng và nếu dùng loại không rõ nguồn gốc thì cũng có nguy cơ bị dị ứng (2).
Như vậy, từ các ý kiến trên, thiết nghĩ chúng ta cũng nên cân nhắc khi dùng nhựa đào. Hơn nữa, nhựa đào vốn dĩ cũng không ngon như các trang mạng miêu tả (nếu không dùng nó trong chè dưỡng nhan thì cũng không ảnh hưởng đến hương vị chung của món ăn).
Vì vậy, bạn chỉ nên dùng nó khi có sự cho phép của thầy thuốc.
Công dụng của nhựa đào
Nhựa đào vốn là một vị thuốc trong y học cổ truyền và được biết đến với các công dụng chủ đạo là:
Liều lượng: mỗi ngày, lấy từ 15 – 30 g, tán nhỏ ra rồi sắc lấy nước uống (cũng có thể dùng từ 19 g – 38 g tùy theo sự chỉ dẫn của thầy thuốc) (1) (3) (4).
Tuy nhiên, trong một số trường hợp cụ thể, cách dùng có thể khác hơn như:
- Với trường hợp tiểu ra dưỡng trấp: chỉ dùng 10 g nhựa đào để nấu cách thủy cùng với đường kính, sau đó chia thành nhiều lần uống trong ngày.
- Với trường hợp tiểu ra máu: chỉ dùng 15 g nhựa đào nhưng kết hợp cùng các vị thuốc khác (15 g thạch cao, 15 g mộc thông), tất cả đem nghiền nát thành bột rồi chia thành nhiều lần dùng. Mỗi lần dùng, ta lấy 6 g hỗn hợp bột ấy nấu với 200 ml nước, nấu đến khi nước rút còn lại một nửa thì chắt lấy nước uống (uống trước bữa cơm) (3) (4).