Ô tô ngày càng phổ biến đối với đất nước đang phát triển như Việt Nam. Ô tô có nhiều loại hộp số khác nhau như hộp số sàn, hộp số tự động… Bài viết này, Thích Xe Đẹp giúp bạn hiểu hộp số tự động 6 cấp là gì, cấu tạo, nguyên lý hoạt động và các ký hiệu hộp số tự động 6 cấp trên ô tô.
Hộp số tự động 6 cấp là gì?
Hộp số tự động còn gọi là AT (viết tắt từ Automatic Transmission) gồm hai loại là hộp số tự động có cấp và hộp số tự động vô cấp. Đây là loại hộp số ở xe ô tô có khả năng tự động thay đổi tỷ số truyền động mà không cần người lái can thiệp điều khiển trong điều kiện lái bình thường.
Bạn Đang Xem: Hộp số tự động 6 cấp là gì? Cấu tạo và ký hiệu của hộp số
Theo CarMax, tính đến năm 2018 đã có hơn 96,3% xe bán ra tại Mỹ được trang bị hộp số tự động. Tại nước ta, các kiểu hộp số tự động phổ biến nhất hiện nay đa dạng từ 4 cấp, 5 cấp, 6 cấp, 7 cấp, 8 cấp, 9 cấp, đến loại 10 cấp. Tuy vậy, được sử dụng chủ yếu vẫn là loại hộp số tự động 6 cấp.
Hộp số tự động 6 cấp là loại hộp số xe ô tô được trang bị bộ chuyển động 6 số. công dụng của loại hộp số này là thay đổi tỷ số truyền động vòng tua của động cơ và momen xoắn của bánh xe. Với bộ chuyển động 6 số tương ứng 6 cấp, bộ máy tính của ô tô sẽ có thêm chọn lựa giúp cân bằng tốt nhất giữa momen xoắn của động cơ và momen cản trên bánh xe.
Qua đó, giúp người dùng có thể đơn giản lựa chọn tình trạng tự nhiên, đỗ, lùi, lái bằng việc sử dụng núm điều khiển, cần số hoặc các nút bấm vật lý.
So sánh với các kiểu hộp số nói chung, hộp số tự động 6 cấp sở hữu nhiều ưu thế vượt trội như: chuyển số nhanh chóng và linh hoạt hơn, tiết kiệm nhiên liệu, giảm đáng kể rủi ro chết máy, dễ dàng điều khiển xe ngay cả những địa điểm đông đúc…
Cấu tạo hộp số tự động 6 cấp
Hộp số tự động 6 cấp được cấu tạo bởi các phòng ban chính gồm bộ truyền bánh răng hành tinh, bộ biến mô thủy lực, bộ điều khiển điện tử, bộ ly hợp thủy lực và dầu hộp số tự động.
Theo đấy, chức năng của từng bộ phận trong cấu tạo hộp số tự động 6 cấp được xác định như sau:
Bộ truyền bánh răng hành tinh
Bộ bánh răng hành tinh là cơ quan đóng nhiệm vụ quan trọng nhất trong hộp số xe tự động. Cấu tạo của bộ truyền này gồm bánh răng hành tinh, bánh răng bao, cần dẫn và bánh răng mặt trời.
Theo đó, các bánh răng bao khớp với các bánh răng hành tinh, còn bánh răng hành tinh lại khớp với bánh răng mặt trời. Bánh răng hành tinh có trục cố định với cần dẫn, có thể cùng lúc đó tham gia vào hai chuyển động là quay quanh bánh răng mặt trời và quay quanh trục bản thân.
Trong cấu tạo hộp số tự động 6 cấp, cả ba phòng ban bánh răng mặt trời, cần dẫn và bánh răng bao đều có thể dẫn momen xoắn – đầu vào/ sơ cấp.
Lúc này, một trong hai bộ phận sẽ nhận momen xoắn – đầu ra/ thứ cấp, cùng lúc đó các phòng ban còn lại nhận nhiệm vụ giữ cố định. Sự chỉnh sửa của bộ phận cố định hoặc bộ phận đầu vào sẽ cho tỷ số truyền đầu ra không giống nhau.
Xem Thêm : Roadster là gì? Ưu nhược điểm và mẫu xe Roadster nổi bật
Bên cạnh đó, tỷ số truyền sẽ giảm dần khi khi tốc độ đầu vào nhỏ hơn so với tốc độ đầu ra. Tỷ số truyền sẽ tăng lên khi tỷ số đầu vào lớn hơn so sánh với tỷ số đầu ra. Khi tỷ số giảm, chuyển động đầu vào và đầu ra ngược nhau sẽ khiến cho số lùi.
Giảm tốc: Ở chế độ giảm tốc bánh răng mặt trời ở tình trạng cố định trong khi bánh răng bao ở thế chủ động, cần dẫn ở thế bị động. Khi bánh răng bao quay theo chiều kim đồng hồ, bánh răng hành tinh cũng quay theo chiều kim đồng hồ. Điều này làm cho tốc độ của cần dẫn giảm.
Tăng tốc: Tại chế độ này, các bánh răng bao bị động, bánh răng mặt trời cố định, trong khi cần dẫn chủ động. Khi bánh răng hành tinh quay theo chiều kim đồng hồ sẽ khiến bánh răng bao tăng tốc quay theo.
Đảo chiều: Ở chế độ này, bánh răng bao thụ động – bánh răng mặt trời chủ động – cần dẫn cố định. Khi các bánh răng mặt trời quay vòng theo chiều kim đồng hồ, vì cần dẫn đang cố định nên bánh răng hành tinh quay ngược chiều kim đồng hồ. Việc này làm bánh răng bao cũng quay ngược chiều kim đồng hồ.
Biến mô thuỷ lực hộp số tự động 6 cấp
Biến mô thuỷ lực là một loại khớp nối bằng chất lỏng, nằm ở vị trí giữa động cơ và hộp số. Bộ biến mô thuỷ lực có chức năng truyền momen xoắn từ động cơ tới trục để vào hộp số. Cấu tạo của biến mô thuỷ lực trong hộp số tự động 6 cấp gồm: Bộ bánh bơm kết nối với động cơ, tuabin kết nối với hộp số và stator định hướng môi chất.
Về nguyên lý hoạt động của biến mô thủy lực, có thể hình dung việc đặt hai chiếc máy quạt với nhau. Một quạt có trách nhiệm như bộ bánh bơm, trong khi quạt còn lại như tuabin. Khi có những sự tác động, môi chất sẽ từ quạt số 1 đập vào cánh quạt số 2, qua đấy làm quạt số 2 quay và chuyển trả lại cho quạt số 1.
Xe dừng: Khi xe dừng mà máy vẫn nổ, động cơ xe vẫn dẫn động bộ bánh bơm nhưng tuy nhiên không đủ mạnh để tuabin hoạt động. Chỉ tới khi xe bắt đầu chạy, bánh bơm xoay liên lục mới đủ lực dẫn động cho tuabin hoạt động. Lúc này, do sự chênh lệch lớn giữa tốc độ bánh bơm và tuabin nên sự khuếch đại tiếp tục diễn ra.
Xe tăng tốc: Thời điểm xe tăng tốc, bánh bơm xoay nhanh khiến tuabin cũng quay nhanh hơn. Cùng lúc đó, khi tốc độ tuabin tăng cao sẽ khiến cho sự khuếch đại giảm dần.
Điểm khớp nối: Ở thời điểm tốc độ tuabin tăng khoảng 90% so sánh với tốc độ bánh bơm thì sự khuếch đại momen xoắn thường bằng 0. Lúc đó, biến mô thủy lực đóng vai trò là một khớp nối môi chất giữa hộp số và động cơ.
Cùng những công dụng chính trên, biến mô thủy lực còn có nhiệm vụ dẫn động bơm dầu vào hộp số tự động 6 cấp. Theo đấy, dầu thủy lực có thể được hút chuyển vào hệ thống thuỷ lực phía trong hộp số khi bánh bơm và tuabin công việc.
Bộ ly hợp thuỷ lực
Bộ ly hợp thuỷ lực là một phòng ban nằm trong hộp số tự động 6 cấp với sự cấu tạo từ các tấm thép ma sát, đĩa ma sát, lò xo và Piston.
Theo đấy, bộ hợp ly thủy lực hoạt động trên cơ sở các tấm ma sát và đĩa thép ma sát xếp chồng lên nhau. Thông qua các rãnh, đĩa ma sát ăn khớp với bánh răng bao của bộ bánh răng hành tinh.
Xem Thêm : Xe Minivan là gì? Đặc điểm và các mẫu xe Minivan tốt nhất
Khi bánh răng bao chuyển động kéo theo các đĩa ma sát của ly hợp chuyển động theo. Lúc này, lò xo có vai trò tách các tấm ma sát khi áp suất dầu giảm hoặc đã hết. Khi áp suất dầu tăng, lò xo sẽ dịch chuyển qua phía phải khiến các tấm ma sát ép lại vào nhau và được bánh bao răng của bộ bánh răng hành tinh giữ lại.
Bộ điều khiển điện tử
Bộ điều khiển điện tử đóng vai trò chính trong việc chuyển số tự động của xe ô tô. Thông qua các tín hiệu cảm biến, bộ điều khiển sẽ tiếp nhận thông tin đầu vào và giải quyết nội dung, phân phối dòng điện tới các van để mở hoặc đóng đường dầu truyền của các ly hợp.
Dầu hộp số tự động
Dầu hộp số tự động hay còn được gọi là ATF (viết tắt từ Automatic Transmission Fluid). Loại dầu hộp số này có công dụng quan trọng trong cấu tạo hộp số tự động 6 cấp bởi:
- Năng lực truyền momen trong bộ biến mô.
- Bôi trơn cho các bánh răng hành tinh, các chi tiết chuyển động khác một cách linh động.
- Điều khiển hoạt động của ly hợp và phanh, hệ thống điều khiển thủy lực trong phần hộp số.
- Làm mát các chi tiết chuyển động.
Nguyên lý của hộp số tự động 6 cấp
Hộp số tự động 6 cấp vận hành hiệu quả thông qua nguyên lý momen xoắn từ trục khuỷu động cơ truyền sang biến mô thủy lực, từ biến mô truyền đến trục vào của hộp số.
Tại đây, tín hiệu cảm biến từ bộ điều khiển điện tử sẽ hoạt động, cho phép đóng mở đường dẫn đến các hợp ly. Để momen xoắn truyền tới trục ra ở hộp số thì 2 ly hợp phải đóng lại.
- Trường hợp xe di chuyển về phía trước: Ly hợp số hoặc ly hợp tiến tương ứng với tốc độ xe sẽ được đóng lại.
- Trường hợp xe giữ ở số trung gian (N): Chỉ ly hợp số 2 đóng lại, ly hợp tiến phải được mở. Đây là nguyên nhân khiến momen xoắn không thể truyền tới trục ra của hộp số.
- Trường hợp xe di chuyển lùi về sau: Với loại hộp số tự động 6 cấp gồm 5 số tiến và 1 số lùi thì ly hợp số 2 và 5 sẽ đóng lại.
Quá trình vào số 1 của xe sử dụng hộp số tự động được làm bằng việc đóng ly hợp số 1 và ly hợp số tiến. Khi ly hợp số 1 đóng lại lực momen xoắn truyền sang bộ bánh răng hành tinh số 1, số 2… rồi chuyển tới trục ra hộp số.
Còn đối với ly hợp số tiến, nó cho phép momen xoắn truyền từ biến mô tới trục vào hộp số, đây được coi là “cửa ngõ” đầu vào của phòng ban hộp số.
Quá trình vào số 2 cũng tương tự như quá trình vào số 1. Trong khi ly hợp tiến đóng cho phép momen xoắn truyền từ trục biến mô thủy lực vào hộp số. Ly hợp số 2 đóng tạo truyền động cho bộ bánh răng hành tinh số 2 và số 3, qua đó chuyển tới trục ra của hộp số.
Đối với số lùi, ly hợp số 5 đóng giúp momen xoắn truyền động từ trục biến mô thủy lực qua trục bánh răng mặt trời của bộ bánh răng hành tinh. Đồng thời, ly hợp số 2 đóng để giữ cố định bánh răng bao của bộ bánh răng hành tinh số 2.
Lúc này, momen xoắn sẽ đổi chiều khi truyền từ trục bánh răng mặt trời qua bộ bánh răng hành tinh số 2 và số 3 sau đấy chuyển tới trục ra của hộp số.
Các ký hiệu của hộp số tự động 6 cấp
Xe số tự động ngày càng trở nên phổ biến, vì vậy học cách lái xe số tự động là một việc làm quan trọng trước khi để xe lăn bánh. Cũng như những dòng xe số tự động khác, xe hộp số tự động 6 cấp cũng dùng các ký hiệu sau:
- Số N (viết tắt từ Neutral): còn được nhắc đến là số “mo”, là chế độ ngắt truyền động hộp số.
- Số R (viết tắt từ Rear): dùng khi người lái xe mong muốn lùi xe.
- Số P (viết tắt từ Park): sử dụng khi xe dừng hoặc đỗ tại một vị trí trong thời gian dài.
- Số D (viết tắt từ Drive): dùng khi người lái xe mong muốn di chuyển tiến về phía trước.
- Số M (viết tắt từ Manual): Là chế độ số tay giúp người lái điều khiển cộng trừ cấp số khi vượt xe hoặc lên xuống dốc.
- Số S (viết tắt từ Sport): Là chế độ lái thể thao.
- Ký hiệu +/- hay lẫy số +/- trên vô-lăng: Giúp người lái chủ động tăng giảm cấp số.
- Ký hiệu L, L1, L1 (viết tắt từ Low): Tương đương số 1, số 2 như xe số sàn.
- Ký hiệu D1, D1, D3: đây là chế độ số tay theo các cấp số lần lượt từ 1, 2 và 3.
Trên đây, Thích Xe Đẹp đã chia sẻ với bạn về hộp số tự động 6 cấp, cấu tạo, nguyên lý và các ký hiệu của hộp số tự động 6 cấp trên ô tô. Hy vọng những thông tin này hữu ích với bạn. Cám ơn bạn đã theo dõi bài viết.
Tham khảo: vinfastauto
Nguồn: Thích Xe Đẹp Danh mục: Xe Ô tô