“Nỗi sợ cái chết đến từ nỗi sợ cuộc sống. Một người sống hết mình luôn sẵn sàng để chết bất cứ lúc nào.” – Mark Twain.
Sẽ như thế nào nếu bạn đi phỏng vấn và một người hỏi bạn rằng, “Triết lý sống của bạn là gì?” Bạn có thể trả lời câu hỏi đó một cách dễ dàng không?
“Triết lý sống”, theo tôi là một khuôn khổ tinh thần về việc hiểu cách thế giới vận hành và cách để thích nghi với thế giới. Triết lý sống gồm những thứ như bạn nhận định thế nào là “tốt” và “xấu”, định nghĩa “thành công”, “mục đích” sống của bạn là gì (kể cả khi bạn không có một mục đích rõ ràng), tin vào việc có Chúa hay không cũng như cách bạn đối nhân xử thế….
Có rất nhiều từ ngữ để bạn gắn nhãn cho triết lý sống của mình: người theo chủ nghĩa tự do, nữ quyền, phóng khoáng, bảo thủ, Phật giáo, Thiên chúa giáo, doanh nhân, nghệ sĩ, nhà hoạt động môi trường, tiệc trà hay bất kỳ một con số nào đó. Có lẽ, bạn có thể tóm tắt triết lý sống của mình bằng một trong những từ trên, nhưng tôi nghĩ rằng, thực tế, hầu hết triết lý sống của chúng ta phức tạp, đa sắc thái hơn nhiều và không dễ để gói gọn trong vài từ. Nếu đang trong một cuộc phỏng vấn, bạn có tự tin giải thích được triết lý sống của mình không?
Bạn có thể thuộc một trong ba nhóm sau đây:
Nhóm đầu tiên là nhóm có triết lý sống rõ ràng. Bạn thấu hiểu nó một cách sâu sắc, trải nghiệm, ứng dụng thường xuyên và đó là kim chỉ nam cho mọi hành động của bạn. Tôi sẽ gọi bạn là “True North Group” (tạm dịch: Nhóm Chính-Bắc). Bạn có một la bàn cho cuộc sống, bạn biết thế nào là hướng đi đúng – hướng chính Bắc. Nếu được hỏi về triết lý sống của mình, bạn có thể giải thích ngay lập tức, một cách rõ ràng và mạch lạc. Có lẽ, bạn không thể gắn cho nó một từ cụ thể nhưng bạn hoàn toàn hiểu và có thể lý giải tại sao quan niệm sống đó có ý nghĩa với bạn và nó đã ảnh hưởng đến những quyết định của bạn như thế nào. Tôi đoán đây là nhóm chiếm tỷ lệ khiêm tốn nhất.
Nhóm thứ hai là những người có triết lý sống sắp xếp lỏng lẻo nhưng mọi thứ về cơ bản vẫn gắn kết với nhau, và bạn không thể tổng hợp nó một cách nhanh chóng được. Nếu tôi cho bạn một ít thời gian, bạn có thể đưa ra một cái nhìn tổng quát nhất, nhưng về chi tiết thì vẫn khá mơ hồ. Tôi sẽ gọi bạn là “The Dusty Compass Group” (tạm dịch: Nhóm La-Bàn-Bụi-Bặm). Giống như bạn có một la bàn định hướng cho cuộc sống của bạn, nhưng bạn quên dùng nó. Bạn có cách nhìn nhận về thế giới rất hệ thống và mạch lạc, bằng trực giác bạn cũng biết điều này, nhưng hầu như bạn không sử dụng nó để chọn lọc và ra quyết định cho mình. Chiếc la bàn nằm trên giá sách phủ đầy bụi. Cuối cùng, khi bạn lôi nó ra, bạn nhận ra rằng nó bị “chập” và cần được chỉnh lại. Tôi đoán là nhóm này thường chiếm đa số.
Tôi sẽ gọi nhóm thứ ba là “The Inbox Group” (tạm dịch: Nhóm Hộp-Thư-Đến). Đối với nhóm này, tôi sẽ bỏ phép ẩn dụ la bàn, vì nếu bạn thuộc nhóm này, bạn hoàn toàn không có bất kỳ kim chỉ nam nào cho mục đích sống hay bạn sẽ đi đâu về đâu. Cuộc sống là một thứ gì đó, chết tiệt, cuộc sống của bạn có lẽ về một thứ gì đó, nhưng bạn không biết. Bạn quá bận rộn để nghĩ về nó. Cách tiếp cận của bạn chỉ là để giải quyết những vấn đề đang xảy đến với bạn, như cái cách mà bạn quản lý email. Mọi người và các công ty liên tục gửi thông điệp để thu hút sự chú ý của bạn và bạn chỉ đơn giản là đi theo sự dẫn dắt của họ. Tại sao bạn xem chương trình mới đó trên Netflix? Tại sao bạn nghe bài hát mới của Kanye? Tại sao bạn muốn trở thành một bác sĩ ngoại khoa bằng mọi giá? Bạn thực sự không biết. Hay bạn nghĩ bạn biết nhưng lý do đưa ra lại khá hời hợt. Tôi nghĩ đây là nhóm chiếm tỷ lệ cao thứ hai, thậm chí có thể là nhóm lớn nhất.
Sự khác nhau giữa ba nhóm này thuộc về bản chất bên trong. Bạn sẽ không thể nhận ra họ trên đường phố nhưng cách họ chọn trải nghiệm cuộc sống thì hoàn toàn khác nhau. Một người đàn ông chơi bóng quần vì anh ta có một-triết-lý-chính-bắc, đó là đạt đến giới hạn cao nhất của bản thân, duy trì sức khỏe hay củng cố tình bạn với đồng đội. Một người khác thì cũng có mục đích tương tự nhưng không thể diễn đạt nó. Anh ta chỉ biết rằng anh ta thích chơi. Và người thứ ba thì không hề biết lý do thực sự để chơi, ngoài việc ai đó rủ anh ta. Có lẽ đơn giản là anh ta muốn được hiện diện trong câu lạc bộ hay anh ta chỉ thích được rủ. Hành động bên ngoài là đuổi theo một quả bóng quanh sân thì giống nhau, nhưng trải nghiệm và động lực bên trong thì hoàn toàn khác nhau.
Tôi nghĩ, đa số tốt nhất là sống như một thành viên của nhóm Chính-Bắc. Tôi nói “đa số” vì vẫn có những ngoại lệ. Vài người có triết lý sống rõ ràng, dứt khoát, nhưng bị khóa chặt trong suy nghĩ đó biến họ thành một người không chịu học hỏi và thậm chí tự cao, cho rằng mình biết tất cả.
Tuy nhiên, nhìn chung, tôi vẫn nghĩ nên vạch ra một kế hoạch toàn diện cho cuộc sống và thực hiện theo đó. Chính-Bắc là đường đi, miễn sao bạn vẫn giữ được tính khiêm tốn, tò mò và chấp nhận sự thật rằng bạn có thể sai. Nhóm La-Bàn-Bụi-Bặm hay nhóm Hộp-Thư-Đến đều không có bất kỳ tầm nhìn định hướng nào cho cuộc sống. Điều này đồng nghĩa với việc bạn luôn có nguy cơ quên những gì thực sự thuộc về bạn, lý tưởng sống của bạn và đi lệch hướng, chẳng hạn như việc lãng phí thời gian.
Chết là một mức độ cao hơn của những nhóm này. Bạn có thể ở trong nhóm La-Bàn-Mờ-Mịt hay nhóm Hộp-thư-đến, nhưng khi bạn cận kề cái chết – có thể là cái chết của chính bạn hay người thân – triết lý sống của bạn bỗng trở nên rõ ràng hơn. Trải nghiệm cận kề cái chết như một cú hích khiến bạn khao khát được ở trong nhóm Chính Bắc – để sống có mục đích. Để làm cho cuộc sống trở nên ý nghĩa hơn.
Hẳn là một người nào đó đã hỏi rằng, bạn muốn cáo phó nói gì trong đám tang của mình? Có lẽ đối với hầu hết chúng ta đó là một câu hỏi thú vị, bởi vì thành thật mà nói, cách chúng ta sử dụng thời gian của mình không hoàn toàn đúng với những gì chúng ta muốn. Nhận ra thực tế đó giống như thức dậy sau một cơn mơ.
Càng gần cái chết, chúng ta càng gần hơn với nhóm Chính Bắc và tránh xa những gì mà Paul Graham mô tả “những việc mà cuộc sống quá ngắn để làm”. Đối mặt với cái chết, chúng ta suy nghĩ kỹ về những thứ quan trọng và những điều xuất hiện trong tâm trí không có gì đáng ngạc nhiên: gia đình, bạn bè, đối xử tốt hơn với mọi người, học hành, giữ gìn sức khỏe. Chúng ta tự nhủ rằng những thứ này sẽ là ưu tiên hàng đầu và sẽ bắt đầu sống đúng mục đích của mình.
Nhưng thời gian dần trôi đi, và dần dần, một cách vô thức nhưng gần như chắc chắn rằng, chúng ta lại bắt đầu trở nên xao nhãng. Chúng ta ít nhìn lại la bàn hơn. Chúng ta chỉ giải quyết những gì xảy đến với mình. Chúng ta không hoàn toàn quên đi những gì quan trọng, nhưng lại nghĩ rằng mình có thể làm sau đó. Chúng ta không hề quên những thứ được coi là tất cả trong cuộc sống, nhưng ý niệm đó trở nên ít rõ ràng, ít sâu sắc hơn, như một tấm ảnh cũ bị mặt trời làm phai mờ. Thiếu kiên định cho lý tưởng sống sẽ dễ lựa chọn làm những việc dễ dàng hơn, thay vì sống theo cách chúng ta mong muốn được đọc trong cáo phó.
Thật ra tôi muốn trở thành một gã Chính-Bắc, nhưng thực tế tôi lại là La-Bàn-Bụi-Bặm thỉnh thoảng xâm phạm địa phận của Chính-Bắc. Đó là lý do tại sao tôi bị thu hút bởi những người mà bằng cách nào đó có thể duy trì liên tục được một triết lý, và sống đúng với nó. Họ đặc biệt bởi sống là chính mình không hề dễ dàng. Sống như thể ngày mai là ngày tận thế. Và đó là lý do tại sao, thỉnh thoảng, tôi lại thấy rằng phản chiếu cái chết vào thực tế là một trong những cách tốt nhất tôi có thể làm để sống hết mình cho hiện tại.
Nguồn: https://medium.com/the-weekend-reader/what-is-your-philosophy-of-life-e422c4b4f1d4